Turk seriallari Anqara–Bangladesh aloqalarini qanday mustahkamlamoqda?
Anqara bilan Dakka orasidagi munosabatlar mudofaa sohasidagi muloqotlar, o‘zgarayotgan ittifoqlar va siyosiy-iqtisodiy hamda madaniy hamkorlikni chuqurlashtirishga qaratilgan sa’y-harakatlar tufayli tobora mustahkamlanmoqda.
Dakka shahridagi bir yozuv studiyasida ovoz aktyori Rubaiya Matin Gity Bangladeshda katta shov-shuvga aylangan navbatdagi turk serialining dublyajini bajarmoqda. Ushbu pop-madaniyat to‘lqini ikki davlat o‘rtasidagi aloqalarning kuchayib borayotganining bir ko‘rinishi.
32 yoshli aktrisa, Kara Sevda ("Endless Love") serialining yangi qismlarini tomosha qilar ekan, bangla tilida “Yasmeen! Yasmeen! Men oshiq bo‘ldim…” deya hayqiradi. Serial Janubiy Osiyoda millionlab tomoshabinlarni o‘ziga rom qilgan.
Turk seriallarining muvaffaqiyati bir paytlar raqibsiz bo‘lgan hind seriallarining mashhurligiga jiddiy raqobat tug‘dirmoqda va bu o‘zgarish faqat ekranlar bilan cheklanmayapti.
Bu jarayon, musulmonlar ko‘pchilikni tashkil etadigan ikki davlat o‘rtasida o‘zgarayotgan ittifoqlar hamda kengayib borayotgan diplomatik, savdo va mudofaa aloqalarini aks ettiradi; Turkiya bilan Bangladesh orasida 5 ming kilometr masofa bor.
Bangladeshda ko‘proq turk restoranlari ochilmoqda va turk tiliga qiziqish ortmoqda. Bu, ikki hukumat orasidagi yaqinlashuvning jonlanishi bilan parallel ravishda ketmoqda va ayni paytda Dakka bilan Yangi Dehli o‘rtasidagi taranglik fonida mutlaqo teskari manzara yaratmoqda.
Mamlakatdagi vaqtinchalik hukumat o‘tgan yilgi qo‘zg‘olon ortidan hokimiyatdan ag‘darilgan Shayx Hasinaning o‘rnini egallagan. Hasina esa sobiq ittifoqchisi Hindistonga qochib ketib, topshirish talablariga bo‘ysunmayapti, bu esa ikki qo‘shni davlat munosabatlarini keskin sovutdi.
Bangladeshning Hindiston bilan munosabati 2024 yilda xalq qo‘llab-quvvatlagan noroziliklar ortidan Hasinaning hokimiyatdan ketishi bilan yanada yomonlashdi. Ko‘plab bangladeshliklar Hindistonni mamlakat ichki ishlariga aralashishda ayblamoqda; ayniqsa Hasinaga boshpana bergani uchun Yangi Dehliga e’tirozlar kuchli.
Hindistondagi o‘ng qanot OAVning bir qismi esa muntazam ravishda Turkiyaga qarshi materiallar chiqarib turadi. Chorshanba kuni Turkiyaning Dezenformatsiyaga Qarshi Kurash Markazi ayrim OAVlarda Anqara 10 noyabrda Yangi Dehlidagi teraktga aloqador degan iddaolarni rad etdi.
“Yangi imkoniyatlar”
Dakka Universiteti Xalqaro munosabatlar professori Md Anvarul Azim, Ankara – Dakka aloqalari “endi yanada kuchayganini” aytdi.
Azimning so‘zlariga ko‘ra, aloqalar ikki marta uzilgan: birinchi bor 1971 yilda Bangladeshning Pokistondan ajralishi davrida, ikkinchisi esa 2013 yilda mustaqillik urushi davridagi urush jinoyatlarida ayblanganlarning qatl etilishi sababli.
Ikki tomonlama savdo hanuz kichik bo‘lsa-da, Azimning ta’kidlashicha, asosiy qurol yetkazib beruvchi sifatida Turkiya Bangladeshga Xitoyga qaramlikka muqobil bo‘la oladi.
Turkiya mudofaa sanoati rahbari Haluk Go’rgun iyul oyida Dakkaga bordi. Bangladesh armiyasi bosh qo‘mondoni general Voker-Uz-Zamon esa shu oy Turkiyaga kelib harbiy texnika ishlab chiqarish bo‘yicha muzokara o‘tkazadi.
Bangladesh, Turkiyaning Pokistonga taqdim etgan deb taxmin qilinayotgan dronlariga ham qiziqish bildirgan; Pokiston esa Hindistonning asosiy raqibi.
Dakkaning vaqtinchalik yetakchisi, Nobel Tinchlik mukofoti sovrindori Muhammad Yunus, bu oy turk parlament delegatsiyasi bilan uchrashganidan so‘ng Anqaraga aloqalarni “yanada chuqurlashtirishga intilayotganini” bildirdi.
Yunus: “Bangladesh xalqimiz uchun yangi imkoniyatlar eshigini ochish maqsadida Turkiya bilan hamkorlik qilishga tayyor,” dedi.
Sinf, kiyimlar va otlar
Rasmiy aloqalardan tashqari, madaniy bog‘liqliklar ham mustahkamlanmoqda.
Bangladeshda turk seriallarini ilk bor efirga bergan kanalning dasturlash rahbari, 47 yoshli Ezaz Uddin Ahmed, Deepto TV “oshayotgan talabni qondirish uchun tarjimonlar, ssenariy mualliflari, ovoz aktyorlari va muharrirlardan iborat maxsus jamoaga ega” ekanini aytdi.
Ahmedning so‘zlariga ko‘ra, kanalning katta muvaffaqiyati bo‘lgan hit seriali — 2017 yilda namoyish etilgan va hind seriallarini ortda qoldirgan tarixiy epos bo‘lib, mashhurlik bo‘yicha “boshqa hammasidan o‘zib ketgan”.
Bu muvaffaqiyatdan so‘ng Deepto TV va boshqa Bangladesh telekanallari usmonlilar davri haqidagi seriallardan tortib zamonaviy oilaviy dramalargacha ko‘proq turk mahsulotlarini xarid qila boshladi.
Turk tiliga qiziqish ham shu yo‘nalishda o‘smoqda; ko‘plab nufuzli o‘quv markazlari til kurslari taklif qilmoqda.
Jagannath Universiteti o‘qituvchisi va iqtisod bo‘yicha murabbiy Sheikh Abdul Qodir: “Bitta guruhimda 20 talabam bor. Talab tobora ortyapti,” dedi.
Ba’zilar uchun bu qiziqish yanada kengaygan.
33 yoshli tadbirkor Tahiya Islam usmonli an’analaridan ilhomlanib, turkcha uslubdagi kiyim brendi yaratdi va ot minishni o‘rgandi.
U shunday dedi: “Usmonlilar davrida juftlar ot minib sayr qilgan. Endi erim ham ot minib yuradi – hatto mening o‘zimning otim ham bor.”