AQShning G‘azzo ISF rejasi xalqaro norozilikka uchradi
Diplomatlarning aytishicha, e’tirozlar asosan Trampning “Tinchlik Kengashi” tashabbusiga va Falastin Ma’muriyatiga o‘tish jarayonida rol berilmasligiga qaratilgan.
AQShning G‘azzoda xalqaro barqarorlik kuchi (ISF) uchun BMTdan vakolat olish bo‘yicha taklifi Rossiya, Xitoy va ayrim arab mamlakatlaridan norozilik bildirilishiga sabab bo‘ldi. Bu davlatlar genotsiddan keyingi boshqaruv tizimi va Falastin Ma’muriyatining o‘tish davridagi roli yo‘qligidan xavotir bildirdi.
Masala bo‘yicha ma’lumotga ega bo‘lgan to‘rt nafar BMT diplomati aytishicha, veto huquqiga ega doimiy a’zolar — Moskva va Pekin — Prezident Donald Trampning o‘t ochishni to‘xtatish rejasida taklif qilingan “Tinchlik Kengashi” iborasining loyihadan butunlay chiqarilishini talab qilgan.
Chorshanba kuni kechqurun tarqatilgan yangilangan matnda AQSh kengash haqidagi iborani saqlab qolgan holda, avvalgi loyihaga bildirgan “siyosiy tasavvur yetishmasligi” tanqidiga javoban Falastinning o‘z taqdirini o‘zi belgilash huquqiga oid atamalarni qo‘shdi.
Diplomatlar muzokaralar matn atrofida odatdagi oldinga-orqaga bahslardan iborat jarayonni aks ettirayotganini aytishadi, biroq e’tirozlar Vashington bilan BMTning eng kuchli a’zolari orasidagi jiddiy tafovutlarni ochib bermoqda.
AQSh davlat kotibi Marko Rubio loyihaning “darhol” qabul qilinishi zarurligini ta’kidladi va jarayonning sur’ati pasaymasligi kerakligini aytdi.
Rubio G7 sammitidan oldin jurnalistlarga: “Biz yaxshi ilgarilayapmiz, deb o‘ylayman”, dedi.
Xavfsizlik Kengashi o‘zgarishlarni kun tartibiga oldi
O‘tgan hafta tarqatilgan AQSh loyihasi hali tuzilmagan Tinchlik Kengashi bilan birga 2027-yilgacha G‘azzoda faoliyat yuritadigan xalqaro kuchga keng vakolatlar berishni ko‘zda tutgan edi.
Harbiy hissa qo‘shishga qiziqayotgan ayrim arab davlatlari bunday vakolat zarur ekanini aytmoqda.
Rossiya, Xitoy va Jazoir loyihani rad etdi, Xavfsizlik Kengashi a’zolarining esa faqat ikkitasi hech qanday o‘zgarish taklif qilmadi; qolgan barcha a’zolar o‘z tuzatishlarini kiritdi.
Norozilik bildirilgan asosiy masalalar qatorida Falastinning davlat bo‘lish yo‘lining noaniqligi va Isroil kuchlarining G‘azzodan qachon chiqib ketishi borasidagi mavhumlik mavjud.
Yangilangan loyihada Falastin Ma’muriyati islohotlari “sadoqat bilan bajarilganda” va qayta qurish jarayoni ilgarilar ekan, sharoitlar “Falastinning o‘z taqdirini o‘zi belgilash huquqi va davlat bo‘lish yo‘liga ishonchli o‘tish uchun mos holga kelishi mumkinligi” aytiladi.
Loyiha, shuningdek, Isroil kuchlari barqarorlik kuchi “nazorat va barqarorlikni ta’minlagani sari” kelishilgan standartlar, bosqichlar va vaqt jadvali asosida hududdan chiqib ketishini nazarda tutadi.