AQShda 11 sentyabr teraktlarining 24 yilligi xotirlandi
Ushbu terakt Afg'oniston va Iroqda minglab odamlarning o'limiga olib kelgan urushlarni keltirib chiqardi.
Amerikaliklar 2001-yil 11-sentyabrda sodir bo‘lgan hujumlarning 24 yilligini marosimlar va qurbonlarni yod etish uchun boshqa tadbirlar bilan nishonlamoqda.
Hujumlarda halok bo‘lgan deyarli 3 ming kishining yaqinlari payshanba kuni Nyu-Yorkda, Pentagon va Pensilvaniya shtatining Shanksvill shahrida o‘tkaziladigan xotira tadbirlarida rasmiylar va siyosatchilar bilan birga qatnashadi.
Ba'zilar esa bu kunni yaqin doiralarda o‘tkazishni afzal ko‘rishadi. Masalan, Robert Lynchni Jahon Savdo Markaziga qilingan hujumda yo‘qotgan Jeyms Lynch va uning oilasi Nyu-Jersi yaqinidagi marosimga qatnashib, so‘ng kunni plyajda o‘tkazishni rejalashtirgan.
“Har qanday qayg‘u hech qachon butunlay yo‘qolmaydi, deb o‘ylayman,” dedi Lynch. U, uning sherigi va onasi 11-sentyabr xayriya tadbirida muhtojlar uchun ovqat tayyorlashda minglab ko‘ngillilar bilan birga qatnashdi. “Bu qayg‘uda quvonchni topish men uchun katta o‘sishning bir qismi bo‘ldi,” deya qo‘shimcha qildi u.
Xotira tadbirlari siyosiy taranglik kuchaygan bir davrda o‘tkazilmoqda. 11-sentyabr yilligi, odatda milliy birlik kuni sifatida targ‘ib qilinadi, ammo bu yil konservativ faollardan biri Charlz Kirkning Yuta shtatidagi kollejda nutq so‘zlayotgan paytda otib o‘ldirilishi bilan bir kunga to‘g‘ri keldi.
Nyu-Yorkdagi Jahon Savdo Markazi hududida o‘tkaziladigan xotira marosimida xavfsizlik choralarining kuchaytirilishi kutilmoqda. Pastki Manxettendagi “nol nuqta”da hujum qurbonlarining ismlari oila a’zolari va yaqinlari tomonidan o‘qib eshittiriladi. Marosimda vitse-prezident JD Vance va uning rafiqasi Usha Vance ishtirok etadi. Xotira daqiqalari samolyotlar Jahon Savdo Markazining egizak minoralariga urilgan vaqtlarda hamda binolar qulagan paytlarda o‘tkaziladi.
Virjiniyadagi Pentagon hududida esa, samolyot hujumida halok bo‘lgan 184 harbiy va fuqaro xotirlanadi. Prezident Donald Tramp va birinchi xonim Melaniya Tramp ushbu tadbirda qatnashib, so‘ngra Nyu-York Yankees va Detroit Tigers o‘rtasidagi beysbol o‘yinini tomosha qilish uchun Bronksga yo‘l olishadi.
Pensilvaniya shtatining Shanksvill yaqinidagi qishloq maydonida esa, Flight 93 samolyoti qurbonlarini xotirlash uchun ismlar o‘qib eshittiriladi, gulchambarlar qo‘yiladi va xotira daqiqalari o‘tkaziladi. Ushbu tadbirda Veteranlar ishlari bo‘yicha kotib Dug Kollinz ishtirok etadi.
Lynch kabi, butun mamlakat bo‘ylab odamlar 11-sentyabr yilligini xizmat loyihalari va xayriya ishlari bilan nishonlashmoqda. Ko‘ngillilar oziq-ovqat va kiyim-kechak yig‘ish, bog‘ va mahallalarni tozalash, qon topshirish va boshqa jamoat tadbirlarida ishtirok etishmoqda.
Hujumlarning ta’siri hali ham sezilmoqda. Umumiy hisobda, hujumlarda 2,977 kishi, jumladan Jahon Savdo Markazidagi moliyaviy xodimlar, yong‘in o‘chiruvchilar va politsiyachilar halok bo‘lgan. Ular yonayotgan binolardan odamlarni qutqarishga urinishgan edi.
Hujumlar global miqyosda aks-sado berdi va AQSh siyosatining yo‘nalishini o‘zgartirdi. Bu “Terrorizmga qarshi global urush” va AQSh boshchiligidagi Afg‘oniston va Iroqqa bostirib kirish hamda yuz minglab harbiylar va tinch aholi qurbon bo‘lgan mojarolarga olib keldi.
Hujumlarni rejalashtirganlikda ayblangan Xolid Shayx Muhammad ustidan sud jarayonini yakunlashda AQSh hukumati hali ham qiynalmoqda. Sobiq al-Qoida yetakchisi 2003-yilda Pokistonda qo‘lga olingan va keyinchalik Kubadagi Guantanamo harbiy bazasiga olib ketilgan, ammo hali sud qilinmagan.
Nyu-Yorkdagi yillik xotira marosimi Milliy 11-sentyabr Memorial va Muzeyida o‘tkazilmoqda. Bu yerda egizak minoralar joylashgan hududda suv sharsharalari va qurbonlarning ismlari yozilgan parapetlar bilan o‘ralgan ikkita xotira hovuzi mavjud.
Tramp ma’muriyati memorial maydoni va uning ostidagi muzeyni boshqarish uchun federal hukumat nazoratini o‘rnatish yo‘llarini ko‘rib chiqmoqda. Hozirda bu joy sobiq Nyu-York meri Maykl Blumberg boshchiligidagi xayriya tashkiloti tomonidan boshqariladi. Tramp ushbu joyni milliy yodgorlikka aylantirish haqida gapirgan.
Hujumlardan keyingi yillarda AQSh hukumati Manxettenda egizak minoralar qulaganida tarqalgan zaharli changga duch kelgan o‘n minglab odamlarga tibbiy yordam va kompensatsiya uchun milliardlab dollar sarfladi. Hozirda 140 mingdan ortiq odam monitoring dasturlariga yozilgan bo‘lib, ular sog‘liq muammolarini aniqlashga qaratilgan.