Netanyaxu Qatarga yana zarba berish bilan tahdid qildi

Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyaxu Qatar bilan keskinlikni yanada kuchaytirib, Isroilning so‘nggi Dohadagi Hamas rasmiylariga qaratilgan hujumidan keyin ko‘proq choralar ko‘rish bilan tahdid qildi.

“Men Qatarga va terrorchilarni boshpana qilayotgan barcha davlatlarga shuni aytaman: siz ularni chiqarib yuborasiz yoki adolatga tortasiz. Agar buni qilmasangiz, biz qilamiz,” dedi Netanyaxu Dohadagi Hamas yetakchilariga qaratilgan seshanba kungi hujumni himoya qilib, video murojaatida.

/

Isroilning bu hujumi — Fors ko‘rfazi davlatiga qilingan misli ko‘rilmagan zarba — xabar qilinishicha, Hamasning Dohadagi shtab-kvartirasidagi bir nechta ofislarni nishonga olgan.

Guruhning yuqori darajadagi siyosiy yetakchilari halok bo‘lmagan bo‘lsa-da, Hamas beshta past darajadagi a’zolar, jumladan, G‘azodagi guruh yetakchisi va bosh muzokarachisi Xalil al-Hayyaning o‘g‘li hamda uch nafar qo‘riqchining o‘limini tasdiqladi.

Netanyaxuning asoslari

O‘z izohlarida Netanyaxu Hamosning 2023-yil 7-oktabrdagi hujumini AQShda 2001-yil 11-sentabrda sodir bo‘lgan teraktlar bilan qiyoslab, Vashingtonning “terrorga qarshi urush”ni boshlash uchun asos sifatida foydalanganini ta’kidladi.

“Amerika 11-sentabrdan keyin nima qildi? U bu dahshatli jinoyatni sodir etgan terrorchilarni qayerda bo‘lmasin, topib jazolashga va’da berdi,” dedi u, Qatarning Hamas yetakchilarini “saroylarda” moliyalashtirayotganini va boshpana berayotganini ayblab.

“Biz xuddi Amerika Afg‘onistondagi al-Qoida terrorchilarini ta’qib qilganida va Pokistonda Usama bin Ladinni o‘ldirganida qilgan ishni qildik,” deb ta’kidladi u va o‘sha paytda AQShni olqishlagan davlatlar hozir Isroilni tanqid qilayotganidan “uyalishi kerak”ligini qo‘shimcha qildi.

Isroil Prezidenti Isxak Xerzog ham bu fikrni qo‘llab-quvvatlab, Londondagi Daily Mail gazetasiga bergan intervyusida al-Hayyani AQSh tomonidan qo‘llab-quvvatlangan sulh va garovga olinganlarni ozod qilish bo‘yicha kelishuvga to‘sqinlik qilganlikda aybladi.

“U muzokaralarda doim ‘Ha, lekin’ deb aytardi,” dedi Xerzog.

Netanyaxu hatto garovga olinganlarning oilalari tomonidan ham sulh muzokaralariga to‘sqinlik qilishda ayblangan.

Qatar, Misr va AQSh vositachilikda muhim rol o‘ynab kelmoqda, va Hamas delegatsiyalari sulh muzokaralari davomida muntazam ravishda Doha va Qohiraga safar qilgan.

Qatar javob qaytardi

Qatar Netanyaxuning izohlarini tezda “mas’uliyatsiz” va “davlat suverenitetining kelajakdagi buzilishlariga ochiq tahdid” deb qoraladi.

Tashqi ishlar vazirligi bayonotida Dohada Hamasning siyosiy ofisini qabul qilish xalqaro miqyosda tan olingan vositachilik sa’y-harakatlarining bir qismi ekanligi va “AQSh va Isroilning iltimosiga binoan” mahbuslar almashinuvi va sulh kelishuvlarini ta’minlash uchun amalga oshirilgani aytildi.

“Netanyaxu Hamas ofisini qabul qilish AQSh va Isroilning iltimosiga binoan Qatar vositachilik sa’y-harakatlari doirasida amalga oshirilganini to‘liq biladi,” deyiladi vazirlik bayonotida.

“Muzokaralar har doim rasmiy va shaffof tarzda, xalqaro qo‘llab-quvvatlash bilan va AQSh hamda Isroil delegatsiyalari ishtirokida o‘tkazilgan.”

Bayonotda Netanyaxuning 11-sentabrdan keyingi qarshi-terror harakatlariga qiyoslanishi “tajovuzni oqlash uchun noto‘g‘ri va umidsiz urinish” sifatida rad etildi.

Shuningdek, Netanyaxuning izohlari “xalqaro hibsga olish orderlari va chuqurlashayotgan global izolyatsiya bilan yuzlashayotgan shaxsning ekstremistik ritorikaga tayanishini” aks ettirishi aytildi.

Qatar o‘zining “ishonchli xalqaro hamkor” sifatidagi vositachilik rolini davom ettirishga va’da berdi, biroq o‘z suverenitetini himoya qilish uchun “barcha zarur choralarni” ko‘rishini va “Netanyaxuning mas’uliyatsiz va xavfli harakatlari uchun javobgarlikka tortilishini ta’minlash” uchun ittifoqchilar bilan ishlashini aytdi.

Doha xalqaro hamjamiyatni Netanyaxuning “qo‘zg‘atuvchi, islomofob ritorikasi” va tinchlik tashabbuslarini buzayotgan “siyosiy aldov” harakatlarini rad etishga chaqirdi.

Natijalar va oqibatlar

Bu hujum Isroilning 2023-yil oktyabr oyida G‘azoda boshlangan genotsididan beri eng dadil qadamlaridan biri bo‘ldi.

Hamas bu hujum qaror qabul qilish jarayoniga ta’sir qilmasligini bildirdi.

“Isroilning jinoyatlari rahbariyat qarorlariga yoki boshqa fraksiyalar bilan muvofiqlashtirishimizga ta’sir qilmaydi,” dedi Hamasning yuqori martabali rasmiysi Husam Badran.

Qatardagi Hamas rahbariyatini nishonga olish vositachilar — AQSh, Misr va Doha — sulh va garovga olinganlarni almashish taklifini saqlab qolishga harakat qilayotgan bir paytda sodir bo‘ldi.

Tanqidchilar bu hujum muzokaralarni buzish xavfini tug‘dirishi haqida ogohlantirdi.

Biroq Netanyaxuning qat’iyati uning Isroilning tajovuzkorligini terrorizmga qarshi kengroq kurashning bir qismi sifatida qayta shakllantirishga intilayotganini ko‘rsatadi, hatto bu muhim Fors ko‘rfazi vositachisi bilan diplomatik qarama-qarshilik xavfini tug‘dirsa ham.

Hamas bilan uzoq vaqtdan beri ochiq aloqalarni saqlab kelayotgan Qatar endi o‘zini to‘g‘ridan-to‘g‘ri Isroilning nishonida topmoqda, bu esa mintaqaviy keskinlikning kuchayishi va allaqachon murakkab bo‘lgan sulh diplomatiyasini yanada murakkablashtirishi mumkin.