Tramp savdo va siyosiy taranglik sharoitida Xitoy rahbari bilan uchrashmoqchi
AQSh Prezidenti Donald Trump o‘zining birinchi yirik Osiyo safariga otlanmoqda.
Trump shu hafta Osiyoga katta safar uyushtirmoqda. Uchrashuvlar orasida Xitoy yetakchisi Si bilan bo‘ladigan muloqot global iqtisodiyot uchun muhim ahamiyat kasb etishi mumkin. Prezident chorshanba kuni Malayziya, Yaponiya va Janubiy Koreyaga “katta safar”ga chiqishini aytdi. Bu uning Oq uyga qaytganidan keyingi Osiyodagi ilk safari bo‘lib, u savdo tariflari va geosiyosiy keskinliklar bilan e’tibor markazida turibdi.
Safarning ko‘plab tafsilotlari hali noma’lum. Oq uy deyarli hech qanday ma’lumot oshkor qilmagan, shuningdek, Trump Janubiy Koreyada Si bilan kutilayotgan uchrashuv, davom etayotgan keskinliklar sababli, bo‘lmasligi mumkinligini ogohlantirdi. Shunga qaramay, u Xitoy bilan “yaxshi” kelishuvga erishib, dunyoning ikki yirik iqtisodiyoti o‘rtasidagi savdo urushini tugatishga umid bildirdi.
Mezbon davlatlar esa 79 yoshli prezidentni iliq kutib olishga hozirlik ko‘rmoqda. Ular tariflar va xavfsizlik bo‘yicha eng qulay shartlarni kelishib olishga intilmoqda.
Malayziya va Yaponiya
Trumpning ilk to‘xtash joyi Malayziya bo‘lib, u yerda 26–28 oktyabr kunlari Janubi-Sharqiy Osiyo davlatlari assotsiatsiyasi (ASEAN) sammitida qatnashishi kutilmoqda. Bu — uning birinchi prezidentlik davrida bir necha marta tashrif buyurmagan sammitlardan biridir.
Trump Malayziya bilan savdo kelishuvini imzolashi kutilmoqda. Ammo bundan ham muhimrog‘i, Tailand va Kambodja o‘rtasida tinchlik bitimini imzolash jarayonini kuzatishi rejalashtirilgan. Bu, ayrim tahlilchilarga ko‘ra, uning Nobel Tinchlik mukofotiga nomzod bo‘lish istagini kuchaytiradi.
“Prezident Trump Tailand va Kambodja o‘rtasidagi tinchlik muzokaralarining ijobiy natijalarini ko‘rishni istaydi,” dedi Malayziya Bosh vaziri Anvar Ibrohim chorshanba kuni.
AQSh yetakchisi, shuningdek, Braziliya prezidenti Luiz Inasio Lula da Silva bilan uchrashib, ikki davlat o‘rtasidagi aloqalarni yaxshilashni ham rejalashtirmoqda, deb xabar berdi ikki mamlakat rasmiylari AFP agentligiga.
Trumpning keyingi manzili Tokio bo‘lib, u yerda yaqinda Yaponiya tarixida ilk bor ayol bosh vazir etib tayinlangan konservativ siyosatchi Sanae Takaichi bilan uchrashishi mumkin.
Yaponiya, AQShning savdo balansidagi “adolatsizlik”larni tugatish maqsadida Trump joriy etgan tariflarning eng og‘irlaridan qutulgan mamlakatlardan biridir. Shu bilan birga, Trump Tokiodan Rossiya energiya importini to‘xtatishni va G‘arb ittifoqchilari singari mudofaa xarajatlarini oshirishni talab qilgan.
Si Janubiy Koreyadami?
Safarning eng muhim qismi Janubiy Koreyada bo‘lishi kutilmoqda. U yerda Trump 29 oktyabr kuni Osiyo–Tinch okeani iqtisodiy hamkorlik (APEC) sammitida ishtirok etadi va, ehtimol, Si bilan uchrashadi.
Trump qayta prezidentlikka qaytganidan beri ikki yetakchi o‘rtasidagi bu birinchi uchrashuv bo‘lishi mumkin. Tahlilchilarning fikricha, bu uchrashuv Vashington va Pekin o‘rtasidagi savdo urushini yumshatishga xizmat qilishi ehtimoldan xoli emas. Biroq Xitoyning noyob yer resurslariga qo‘ygan cheklovlari Trumpni g‘azablantirgan.
U dastlab uchrashuvni bekor qilish bilan tahdid qilgan va yangi tariflar joriy etgan edi, ammo keyin baribir uchrashuvga borishini bildirdi. Shunga qaramay, seshanba kuni “balki bu bo‘lmasligi ham mumkin,” deb ogohlantirdi.
Trump chorshanba kuni Si bilan “har bir masalada” kelishuvga erishishga umid bildirdi. Shuningdek, u Xitoy yetakchisining Rossiya prezidenti Vladimir Putinni Ukraina urushini tugatishga undashda “katta ta’sir” o‘tkazishini istashini aytdi.
Tahlilchilar esa bu uchrashuvdan katta o‘zgarishlar kutmaslik kerakligini ta’kidlashdi.
“Bu uchrashuv munosabatlarning davomiyligi nuqtai nazaridan ahamiyatli, ammo burilish nuqtasi emas,” dedi Brukings instituti katta ilmiy xodimi Rayan Hass.
Janubiy Koreya hukumati esa Trumpni mamlakatning eng yuksak mukofoti — Mugunghva ordeni bilan taqdirlash imkoniyatini ko‘rib chiqayotgani haqida xabarlar bor.
Shimoliy Koreya masalasi ham kun tartibida bo‘ladi. Mamlakat, Trumpning tashrifi arafasida, bir nechta ballistik raketalar uchirdi.
Trump prezidentlikning avvalgi davrida Shimoliy Koreya yetakchisi Kim Chen In bilan bir necha bor uchrashgan edi. U yana uchrashishni xohlayotganini aytdi, biroq hozircha yangi uchrashuv rejalashtirilayotgani haqida tasdiq yo‘q.