BMT kiberjinoyatlarga qarshi kurashish uchun Vyetnamda shartnoma imzolaydi
Taxminan 60 ta mamlakat Vyetnamda ilk bor BMT tomonidan ishlab chiqilgan kiberjinoyatchilikka qarshi konvensiyani imzolashi kutilmoqda. Ushbu shartnoma, har yili global iqtisodiyotga trillionlab dollar zarar yetkazayotgan onlayn jinoyatlarga qarshi k
BMT ishlab chiqqan yangi xalqaro kelishuv, dam olish kunlari Vyetnam poytaxti Xanoyda imzolanishi rejalashtirilgan. Konventsiya 40 ta mamlakat tomonidan ratifikatsiya qilingandan so‘ng kuchga kiradi va kiberjinoyatlarga qarshi xalqaro hamkorlikni soddalashtirishi kutilmoqda. Biroq, inson huquqlarining buzilish ehtimoli tufayli huquq himoyachilari va texnologiya kompaniyalari tomonidan tanqid qilinmoqda.
BMT Bosh kotibi Antonio Guterres ochilish marosimida shunday dedi:
“Kibermakon jinoyatchilar uchun unumdor maydonga aylangan. Har kuni murakkab firibgarliklar oilalarni aldab, tirikchilik manbalarini o‘g‘irlab, iqtisodiyotimizdan milliardlab dollarni olib chiqib ketmoqda. BMT Kiberjinoyatchilik Konvensiyasi — bu kiberjinoyatlarga qarshi kollektiv himoyamizni kuchaytiruvchi, huquqiy jihatdan majburiy vositadir.”
Konventsiya phishing, ransomware, onlayn savdo firibgarliklari va nafrat so‘zlari kabi keng ko‘lamli jinoyatlarni qamrab oladi. BMT ma’lumotlariga ko‘ra, kiberjinoyatlar har yili global iqtisodiyotga trillionlab dollar zarar yetkazmoqda.
Vyetnam Prezidenti Luong Kuong ushbu konventsiyaning imzolanishini “nafaqat global huquqiy vositaning tug‘ilishi, balki ko‘p tomonlama hamkorlikning barqarorligini tasdiqlovchi tarixiy voqea” deb atadi. U, shuningdek, “mamlakatlar farqlarni yengib o‘tib, tinchlik, xavfsizlik, barqarorlik va taraqqiyot yo‘lida umumiy manfaatlar uchun mas’uliyatni birgalikda bo‘lishga tayyor ekanligini” ta’kidladi.
Microsoft va Meta kuzatuvdan xavotirda
Tanqidchilarning fikricha, jinoyatning noaniq ta’rifi kelajakda suiiste’mollarga yo‘l ochishi mumkin. Meta va Microsoftni o‘z ichiga olgan Cybersecurity Tech Accord tashkiloti bu kelishuvni “kuzatuv shartnomasi” deb atab, u hukumatlar o‘rtasida ma’lumot almashishni osonlashtirishi, hamda tizimlardagi zaifliklarni sinovdan o‘tkazuvchi axloqiy xakerlarni jinoyatchi sifatida ko‘rsatishi mumkinligini bildirdi.
Shunga qaramay, BMTning Narkotiklar va jinoyatchilik bo‘yicha boshqarmasi (UNODC) bu kelishuv inson huquqlarini himoya qilish va qonuniy tadqiqot faoliyatlarini targ‘ib qilishni o‘z ichiga olishini ta’kidladi.
Evropa Ittifoqi, AQSh va Kanada diplomatlari va rasmiylari Xanoyda bo‘lib o‘tgan imzolash marosimida ishtirok etdi.
Inson huquqlari bo‘yicha e’tirozlar
Vyetnamning mezbonlik roli ham bahs-munozaralarga sabab bo‘ldi. AQSh Davlat departamenti yaqinda mamlakatda “inson huquqlari bilan bog‘liq jiddiy muammolar”, jumladan, onlayn senzura mavjudligini bildirdi. Human Rights Watch ma’lumotlariga ko‘ra, bu yil kamida 40 kishi — jumladan, internetda norozilik bildirganlar — hibsga olingan.
Shunga qaramay, Vyetnam ushbu shartnomani o‘zining global nufuzini oshirish va tobora kuchayib borayotgan kiberhujumlarga qarshi milliy himoyasini mustahkamlash imkoniyati sifatida ko‘rmoqda.