AQSh senatori Jeff Merkli Senatda ilk bor Falastin davlatini rasmiy tan olishga chaqiruvchi rezolyutsiyani taqdim etdi.
“Falastin davlatini tan olish nafaqat AQSh tomonidan falastinliklar va isroilliklar erkinlik, qadr-qimmat va xavfsizlikda yashashi uchun amalga oshirilishi mumkin bo‘lgan amaliy qadam, balki bu to‘g‘ri qaror,” dedi Merkli payshanba kuni bergan bayonotida.
“Amerika yetakchilik qilish mas’uliyatiga ega va harakat qilish vaqti keldi.”
Rezolyutsiyada AQShning xalqaro huquq va ikki davlat yechimi tamoyillariga muvofiq, qurolsizlantirilgan Falastinni xavfsiz Isroil bilan bir qatorda tan olishi talab qilinadi.
Merkli bu taklif “boshqacha yo‘lni” ko‘rsatishini, bu yo‘l “zudlik bilan o‘t ochishni to‘xtatish, barcha garovdagilarni qaytarish va yordam yetkazishni boshlash” bilan boshlanishini aytdi. Keyin esa “kelajak uchun tinchlik va farovonlik asosini yaratish” kerakligini ta’kidladi — va buning yagona real yo‘li “ikki xalq uchun ikki davlat” tamoyilidir.
U qo‘shimcha qildi: “Agar kelajak avlodni xavfsizlik va azob-uqubatlardan xalos qilmoqchi bo‘lsak, Falastin davlatini tashkil etish maqsadini endi kechiktirib bo‘lmaydi.”
Mazkur chora Senatdagi senatorlar Kris Van Xollen, Tim Keyn, Berni Sanders, Piter Velch, Tina Smit, Temmi Bolduin va Mezi Hirono tomonidan qo‘llab-quvvatlandi.
Falastinni tan olishga e’tibor kuchaymoqda
Bu qaror Yevropa davlatlari, jumladan, Ispaniya, Irlandiya va Norvegiya tomonidan yil boshida qabul qilingan qadamlar va Birlashgan Millatlar Tashkilotida yangidan boshlangan munozaralar fonida qabul qilindi. 140 dan ortiq BMT a’zolari allaqachon Falastin suverenitetini tan olgan.
Isroilning eng yaqin ittifoqchisi bo‘lgan AQSh tarixan bunday choralarni rad etib, Isroil va Falastin o‘rtasidagi to‘g‘ridan-to‘g‘ri muzokaralarni talab qilib kelgan, biroq Tel-Aviv bu muzokaralarni ko‘p marta buzgan.
Merklining rezolyutsiyasi Kongressda G‘azo qamalidagi gumanitar inqiroz va siyosiy taraqqiyotning yo‘qligidan norozilik kuchayib borayotganini ko‘rsatadi.
Tan olish tarafdorlari bu chora AQShning Falastin huquqlari va siyosiy istiqbolni qo‘llab-quvvatlashini aniq ko‘rsatishini ta’kidlamoqda, ayni paytda Isroil G‘azodagi genotsid va G‘arbiy Sohildagi noqonuniy aholi punktlarini kengaytirishni davom ettirmoqda.
Rezolyutsiya Senatda qiyinchiliklarga duch kelishi mumkin, chunki ikki partiyali ko‘pchilik uzoq vaqt davomida Falastinni bir tomonlama tan olishga qarshi bo‘lib kelgan.
Shunga qaramay, uning taqdim etilishi ramziy burilish bo‘lib, birinchi marta qonunchilik kun tartibiga rasmiy tan olish masalasini qo‘ydi.
Isroilning AQSh qurollari bilan amalga oshirayotgan genotsidi
Isroil armiyasi 2023-yil oktyabridan beri G‘azoda genotsid olib bormoqda, 65 mingdan ortiq falastinlikni, asosan ayollar va bolalarni o‘ldirdi, xalqaro o‘t ochishni to‘xtatish talablarini rad etdi.
Bu qurbonlar orasida vayron qilingan uylar ostida ko‘milgan taxminan 11 ming falastinlik yo‘q.
Mutaxassislar esa G‘azo ma’muriyati tomonidan e’lon qilingan o‘lim soni ancha past ekanini, asl raqam 200 mingga yaqin bo‘lishi mumkinligini taxmin qilmoqda.
Xalqaro Jinoyat Sudi Isroil bosh vaziri Benyamin Netanyaxu va uning sobiq mudofaa vaziri Yoav Gallantga qarshi G‘azodagi urush jinoyatlari va insoniyatga qarshi jinoyatlar uchun hibsga olish orderlarini chiqardi.
Isroil, shuningdek, G‘azodagi urushi uchun Xalqaro Sudda genotsid bo‘yicha ishga duch kelmoqda.
BMT Isroilning G‘azoda genotsid amalga oshirayotganini tasdiqladi.
Vashington har yili o‘zining uzoq muddatli ittifoqchisi Isroilga 3,8 milliard dollar harbiy yordam ajratadi.
2023-yil oktyabridan beri AQSh G‘azodagi genotsid va qo‘shni mamlakatlardagi urushni qo‘llab-quvvatlash uchun 22 milliard dollardan ortiq mablag‘ sarfladi.
AQShning ayrim yuqori martabali amaldorlari G‘azodagi tinch aholi o‘limining yuqori darajasi bo‘yicha Isroilni tanqid qilganiga qaramay, Vashington hozircha har qanday qurol yetkazib berishga shart qo‘yish chaqiriqlarini rad etib kelmoqda.
1946-yildan beri AQSh Isroilga harbiy va iqtisodiy yordam sifatida 310 milliard dollardan ortiq mablag‘ ajratgan, bu inflyatsiyaga moslashtirilgan holda hisoblangan, deya xabar beradi Amerika tadqiqot markazi, Tashqi Munosabatlar Kengashi.
