Turkiya Prezidenti Rajab Toyyib Erdo‘g‘anning so‘zlariga ko‘ra, G‘azo Falastin xalqining yeri bo‘lib qolishi va oxir-oqibat ular tomonidan boshqarilishi juda muhimdir.

Chorshanba kuni Ozarbayjondan qaytar ekan, jurnalistlar bilan suhbatda Erdo‘g‘an Turkiyaning asosiy maqsadi tez va keng qamrovli sulhga erishish ekanligini ta’kidladi. U Ozarbayjonda Turkiy davlatlar tashkiloti sammitida ishtirok etgan edi.

“G‘azoga insonparvarlik yordami uzluksiz yetkazilishi zarur. Isroil hujumlari natijasida vayron bo‘lgan G‘azo infratuzilmasini tiklash ham bizning ustuvor vazifalarimizdan biridir. Biz bu yo‘nalishda intensiv diplomatik sa’y-harakatlar olib bormoqdamiz,” dedi u.

“G‘azo Falastin xalqining yeri bo‘lib qolishi nihoyatda muhim, shuningdek, u oxir-oqibat falastinliklar tomonidan boshqarilishi ham shunchalik muhimdir,” dedi Erdo‘g‘an.

“Xavfsizlik qanday ta’minlanishi va barqarorlik kuchlari qanday tashkil etilishi masalasi batafsil ko‘rib chiqilishi mumkin. Men Sharm al-Shayx, Misrda bo‘lib o‘tgan muzokaralarga katta ahamiyat beraman,” deya qo‘shimcha qildi u, AQSh Prezidenti Trampning sulh taklifiga oid muzokaralarga ishora qilib.

“Qanday qilib suriyalik birodarlarimiz o‘z erkinliklariga erishgan bo‘lsa, 1967 yilgi chegaralar asosida Sharqiy Quddus poytaxti bo‘lgan Falastin davlati ham albatta tashkil etiladi,” dedi Erdo‘g‘an Anqarada Adolat va Taraqqiyot (AK) partiyasi guruh yig‘ilishida so‘zlagan nutqida.

Turkiya prezidenti Falastin harakati Hamasni tinchlik sa’y-harakatlarida ishtirok etgani uchun maqtadi. “Hamas AQSh Prezidenti Trampning tinchlik rejasiga juda ijobiy javob berdi va shu orqali tinchlikka bo‘lgan xohishini aniq ko‘rsatdi,” dedi u va Turkiya mintaqadagi tinchlik tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlashini qo‘shimcha qildi.

Tinchlik muzokaralari

Erdo‘g‘an Turkiya Milliy Razvedka Tashkiloti rahbari Ibrohim Kalin ham ushbu muzokaralarda ishtirok etishini va bu muzokaralar natijasi katta ahamiyatga ega ekanligini aytdi.

“Men ‘Biz har qanday sa’y-harakatni qo‘llab-quvvatlaymiz’ deganimda, barcha imkoniyatlarni hisobga olib bu bayonotni berdim. Umid qilamizki, Isroil o‘z va’dalarini bajaradi va bu tinchlik sa’y-harakatlarini buzuvchi qadamlar tashlamaydi. Biz doimiy sulh va tinchlikka umid qilamiz, lekin ehtiyotkor bo‘lishimiz ham zarur,” deya qo‘shimcha qildi u.

Erdo‘g‘an AQShga qilgan so‘nggi tashrifi va Tramp bilan bu hafta bo‘lib o‘tgan telefon suhbati davomida Falastin masalasida qanday yechimga erishish mumkinligini tushuntirganini aytdi.

Trampning G‘azo rejasiga to‘xtalib, Erdo‘g‘an shunday dedi: “Tramp bizdan Hamas bilan gaplashib, ularni ishontirishni so‘radi va biz darhol bu masalada o‘z hamkorlarimiz bilan bog‘landik.”

“Men Trampga uning tinchlik sa’y-harakatlarini qo‘llab-quvvatlashimizni aytdim. Biz buni jamoatchilikka ham ochiq aytdik. Hamas o‘z javobida tinchlik va muzokaralarga tayyorligini bildirdi. Boshqacha gap-so‘zlar bo‘lmadi. Mening fikrimcha, bu juda qimmatli qadam,” deya qo‘shimcha qildi u.

Global Sumud insonparvarlik yordami flotiliyasi

O‘tgan hafta Isroil tomonidan hujumga uchragan Global Sumud insonparvarlik yordami flotiliyasi haqida gapirar ekan, Erdo‘g‘an Turkiya bu jarayonni uchuvchisiz uchish qurilmalari va kemalar yordamida yaqindan kuzatganini aytdi. Prezident ushbu yordam missiyasining harakatlarini dron tasvirlari orqali shaxsan kuzatganini bildirdi.

“Bu flotiliya Isroilning G‘azoni noqonuniy blokadasini ko‘rsatib berdi. Shu ma’noda, bu muhimdir. Ular faqat insonparvarlik yordami olib boruvchi kemalarini G‘azo hududiy suvlariga olib borib, blokadani buzishga muvaffaq bo‘lishdi. Menimcha, bu muvaffaqiyatning eng muhim jihati,” dedi u.

O‘tgan hafta Isroil dengiz kuchlari tomonidan hujumga uchragan va 40 dan ortiq qayiqni musodara qilganidan so‘ng, yana bir yordam karvoni yo‘lga chiqdi. Ushbu flotiliyaga tegishli 450 dan ortiq faol hibsga olingan edi, ularning aksariyati deportatsiya qilindi.

Suriyaga oid masalalar

Suriyaga to‘xtalib, Turkiya prezidenti mart oyida erishilgan kelishuvni eslatib, “SDF o‘z va’dasini bajarishi va Suriya bilan integratsiyani yakunlashi kerak,” dedi.

“Biz Suriyaning yana beqarorlikka tushib qolishiga hech qachon yo‘l qo‘ymaymiz. Turkiya yerda sodir bo‘layotgan barcha voqealarni yaqindan kuzatmoqda. Bizning sabrli, ehtiyotkor va obro‘li pozitsiyamiz hech qachon zaiflik deb qabul qilinmasligi kerak,” dedi Erdo‘g‘an.

“Turk-kurd-arab ittifoqi mintaqada uzoq muddatli tinchlik va osoyishtalikning kalitidir,” deya qo‘shimcha qildi u.

“Hech kim provokatsiyalarga berilmasligi yoki yolg‘on ambitsiyalarga aldanmasligi kerak,” dedi Erdo‘g‘an.

“Suriyaning hududiy yaxlitligi biz uchun juda muhim. Biz unga qarshi har qanday munosabatni qabul qila olmaymiz. Suriya Prezidenti Ahmad al-Sharaa va uning ma’muriyati bizning qarashlarimizni qo‘llab-quvvatlaydi. Turkiya Suriya xalqining yonida bo‘lishda davom etadi.”