Yetakchi turk kompaniyalari tabiiy ofatlar paytida qutqaruv ishlarini osonlashtirish uchun jon saqlovchi dronlar ishlab chiqmoqda. Bu, qiyin sharoitlarda odamlarni qutqarishda bespilotli uchuvchisiz apparatlar (UAV) keng tarqalayotgan davrga to'g'ri keladi.
Yaqinda Vetnamning Cu Jut tumanida Srepok daryosining o'rtasida tashlab ketilgan bir odamni suv toshqini sabab dron havo orqali xavfsiz joyga olib o‘tildi.
An'anaviy qutqaruv usullari toshqin va qiyin relyef sharoitlarida samara bermagach, avvaliga qishloq xo‘jaligi uchun ishlatilgan dron falokat qurbonining umid chizig‘i bo‘ldi.
100 kilogrammgacha (220 funt) yuk ko‘tarish qobiliyatiga ega bo‘lgan dron odamni yetib borish oson bo‘lgan joyga olib o‘tdi va qutqaruv jamoalari uni suvdan xavfsiz tarzda chiqarib oldi.
Turkiyaning mudofaa sanoatidagi yuqori sig‘imli yuk dronlari ham xuddi shu xususiyatlar bilan ajralib turib, qutqaruv operatsiyalari uchun mos keladi.
Zyrone Dynamics, Titra Technology va DASAL kabi yetakchi firmalar favqulodda vaziyatlarda foydalanish mumkin bo‘lgan yechimlar ishlab chiqmoqda.
Zyrone Dynamics’ning ZD360 yuk UAVi — navbatdagi avlod yuqori sig‘imli yechim bo‘lib, 60 kilogrammgacha (132 funt) yuk bilan 10 kilometr (6,2 milya) radiusda ishlay oladi. U, shuningdek, 1 kilometr (0,62 milya) radius ichida 100 kilogrammgacha yukni ko‘tara oladi.
Dronning ixcham hajmi—o‘xshash tizmlarning taxminan chorak qismiga teng—uni avtomobil orqali istalgan joyga olib borish va tezda joylashtirish imkonini beradi.
Titra Technology’ning Alpin modeli Turkiyaning birinchi bespilotli vertolyoti hisoblanadi. U yonilg‘ini hisobga olgan holda 200 kilogrammgacha (440 funt) yuk ko‘tara oladi.
Alpinning yuqori tashish qobiliyati va uzoq davomiyligi uni tog‘li hududlarda yoki toshqin va yong‘in kabi favqulodda vaziyatlarda muhim resursga aylantiradi.
Boshqa tomondan, DASAL turli xil yuk UAVlarini taklif etadi; ulardan biri — PUHU C75 bo‘lib, u 75 kilogrammgacha (165 funt) yuk ko‘tara oladi.
PUHU C75 avvalgi modelga nisbatan yuk ko‘tarish qobiliyati yuqorilab, kelajak texnologiyalarini va foydalanuvchilarning oshib borayotgan ehtiyojlarini inobatga olgan holda rivojlantirilgan.
PUHU C100 esa maydondagi asosiy logistika ehtiyojlarini qondirish uchun yaratilgan bo‘lib, 100 kilogramm yuk sig‘imi, katta uchish masofasi va yuqori gorizontal tezlikka ega.
DASAL shuningdek CONDOR-C150 modelini ham ishlab chiqqan; u 150 kilogrammgacha (330 funt) yukni 30 daqiqa davomida ko‘tara oladi.
Turkiya mudofaa sanoatidagi yuqori yuk ko‘taruvchi, avtonom va hujumga chidamli dronlar va yuk UAVlari mudofaa sohasida qo‘llanilayotgan bo‘lsa-da, ular toshqinlar, zilzilalar va yong‘inlar kabi falokatlarda qutqaruv va gumanitar yordam operatsiyalarida ham katta imkoniyatlarga ega.
Ushbu tizimlar tez va samarali qutqaruv ishlarini amalga oshirib, qutqaruvchilarni xavfli hududlardan himoya qilgan holda insoniy yo‘qotishlarni va atrof-muhitga yetadigan moddiy zararlarni kamaytirishda muhim rol o‘ynashi mumkin.
