Yevropa Ittifoqi (YI) savdo komissari Maros Sefcovic YI sanoati uchun muhim bo‘lgan kamyob yer elementlari ta’minotini kafolatlash maqsadida Xitoy hukumati bilan “maxsus aloqa kanali” tashkil etilganini e’lon qildi.
Bu qadam Xitoyning yil boshida kamyob yer elementlari eksportiga nazorat choralarini joriy etishidan so‘ng tashvishlar kuchaygan bir paytda qo‘yildi. Ushbu cheklovlar Yevropada elektromobillar, shamol turbinalari va doimiy magnitlar ishlab chiqarish kabi texnologiyalarga tayanadigan sohalarda uzilishlar yuz berishi mumkinligi haqida xavotir uyg‘otgan edi.
Yevropa va AQSh o‘rtasidagi qator kelishuvlar bu ta’minot muammosini yumshatishga yordam berdi, biroq YI, AQSh va boshqa mamlakatlar Xitoyga qaram bo‘lmagan alternativ ta’minot zanjirlarini yaratish uchun harakat qilmoqda.
Maros Sefcovic chorshanba kuni bergan bayonotida bu masalada Xitoy savdo vaziri Van Ventao bilan bir necha bor bevosita muloqot qilganini aytib, noto‘g‘ri boshqarilgan eksport jarayonlari YI’dagi ishlab chiqarish va sanoatga “juda salbiy ta’sir ko‘rsatishi” mumkinligini ta’kidladi.
U bu bayonotni Quvaytda o‘tkazilgan 2025 yilgi GCC–YI Biznes forumida so‘zladi.
Bryussel va Pekin Yevropa kompaniyalaridan kelgan arizalarga ustuvorlik berish masalasida kelishuvga erishgan. Yaratilgan yangi kanal orqali ikki tomonning rasmiylari kamyob yer elementlari eksporti uchun ruxsatnomalarni ko‘rib chiqish va tezlashtirish ustida hamkorlik qilmoqda.
Maros Sefcovicning so‘zlariga ko‘ra, Xitoy nazorat tizimini joriy etganidan beri Yevropa kompaniyalari Xitoy hukumatiga qariyb 2 mingta ariza topshirgan, shulardan yarmidan biroz ko‘prog‘i ma’qullangan.
Bryussel qolgan arizalarning tezroq ko‘rib chiqilishi uchun Pekinga bosim o‘tkazishda davom etmoqda, shu bilan birga Yevropaning o‘zida yangi manbalarni rivojlantirib, ta’minotni diversifikatsiya qilishga harakat qilmoqda. Bu sa’y-harakatlar orasida Estoniyada kamyob yer elementlari va magnit ishlab chiqarish loyihalari ham bor.
YI komissiyasi seshanba kuni YI va Xitoy rasmiylari AQShning Xitoydan import uchun qo‘llaydigan umumiy litsenziyalariga o‘xshash, kamyob yer elementlari eksportini yengillashtiruvchi yangi litsenziya tizimini muhokama qilayotganini bildirdi.
Xitoy magnit ishlab chiqarishda qo‘llaniladigan minerallar bo‘yicha dunyodagi eng yirik ishlab chiqaruvchi mamlakat hisoblanadi. Ushbu minerallar avtomobilsozlik, elektronika va mudofaa sanoati uchun strategik ahamiyatga ega.
