Turkiya Tashqi ishlar vaziri Hakan Fidanning ta'kidlashicha, Isroil tomonidan qamal qilingan G'azo hududiga qo'shin yuborish masalasi BMT Xavfsizlik Kengashining (BXK) qarorida belgilangan ta'rifga asoslanadi.
“Biz gaplashgan davlatlar shuni aytishdi: ular BMT Xavfsizlik Kengashidan kutilayotgan qarordagi ta'rifga qarab, qo'shin yuborish yoki yubormaslik haqida qaror qabul qilishadi,” dedi Fidan dushanba kuni bo'lib o'tgan matbuot anjumanida. Ushbu anjuman G'azoda xalqaro barqarorlik kuchlarini tashkil etish bo'yicha Turkiyaning ishtiroki masalasiga bag'ishlangan edi.
Fidan Istanbulda Indoneziya, Pokiston, Saudiya Arabistoni va Iordaniya tashqi ishlar vazirlari, shuningdek, Birlashgan Arab Amirliklari va Qatar vakillari ishtirokida G'azo bo'yicha uchrashuv o'tkazdi. U davlatlar tomonidan ta'kidlangan asosiy masala xalqaro barqarorlik kuchlarining mandati va qonuniyligi BMT Xavfsizlik Kengashi qarori doirasida belgilanishi kerakligini aytdi.
“Davlatlar asosan xalqaro barqarorlik kuchlarining mandati va vakolatlariga qarab qaror qabul qilishadi. Agar mandat ularning o'z tamoyillari va siyosatiga zid bo'lsa, qo'shin yuborish qiyin bo'ladi, deb o'ylayman,” dedi Fidan.
Fidan Turkiya Prezidenti Rajab Toyyib Erdo'g'anning bu masala bo'yicha bayonotlari Turkiyaning tinchlik uchun harakat qilishga va zarur qurbonliklarni qilishga tayyorligini aniq ko'rsatishini ta'kidladi.
“Biroq, natijada paydo bo'ladigan hujjatlar va doiralar biz qo'llab-quvvatlay oladigan darajada bo'lishi muhim. Shu sababli, bu masala bo'yicha diplomatik aloqalarimiz va sa'y-harakatlarimiz davom etmoqda,” dedi u.
Fidan xalqaro barqarorlik kuchlarining mandatini belgilash jarayonida avvalo umumiy kelishuvga erishish va BMT Xavfsizlik Kengashining doimiy a'zolari tomonidan veto qilinmasdan tasdiqlanishi kerakligini ta'kidladi. Turkiya va sherik davlatlar bu jarayonning har bir bosqichida o'z sa'y-harakatlarini davom ettirmoqda.
“Bu juda nozik jarayon,” dedi Fidan. “Falastin masalasini hal qilish uchun qabul qilinadigan har qanday qadam hozirgi muammoni hal qilish bilan birga kelajakda yangi qiyinchiliklarni keltirib chiqarmasligi kerak. Biz bunga katta e'tibor qaratmoqdamiz.”
G'azoda boshqaruv qanday shakllanishi va xalqaro hamjamiyatning bu boradagi qarashlari haqida so'ralganda, Fidan shunday dedi: “Aslida, bu masalada bizning oramizda kelishuv bor. Bizda ham, falastinliklarda ham bu borada muammo yo'q. Ammo Isroil va boshqa ta'sirli xalqaro tomonlar bu masalaga boshqacha qarashadi. Hozirda bu ikki turli qarashni muvofiqlashtirish uchun diplomatik muzokaralar, bahslar va tayyorgarlik ishlari olib borilmoqda.”
Fidan tayyorlanadigan matn va tashkil etiladigan tizimning muhimligini ta'kidladi, shu jumladan qaysi ustuvorliklar hisobga olinishi kerakligini aytdi. “Bizning tamoyilimiz shuki, falastinliklar o'zlarini o'zlari boshqarishi va o'z xavfsizligini ta'minlashi kerak,” dedi u.
U xalqaro hamjamiyatni bu jarayonni samarali amalga oshirish uchun diplomatik, institutsional va iqtisodiy yordam ko'rsatishga chaqirdi. Ba'zi o'zgartirishlar ehtiyotkorlik bilan amalga oshirilishi kerakligini va ular yanada ijodiy yechimlar izlayotganini ta'kidladi.
“Hozirda sulh mavjud, ammo yanada barqaror yechim tomon harakat qilmoqchi bo'lganingizda, Falastin masalasining asosidagi chuqur qarama-qarshiliklar yana yuzaga chiqadi. Bu yillar davomida hal qilinmagan kelishmovchiliklardir,” dedi Fidan.
U G'azoda boshqaruv rejasi haqida gapirar ekan, “Qanday hujjat tayyorlanmasin yoki tashabbus ko'rsatilmasin, avvalo, Falastin masalasining uzoq yillardan beri qabul qilingan ta'rifi o'zgarmasligi kerak,” dedi.
Fidan G'azoni qayta tiklash Falastin umidini va birligini qayta tiklash uchun muhim ekanligini, shuningdek, xalqaro vakillikni kuchaytirishini ta'kidladi. U sabr, qat'iyat va xalqaro hamkorlik zarurligini aytib, sulhni yoki ikki davlatli yechim yo'lini buzadigan harakatlardan ogohlantirdi.
