Turkiyaning birinchi xonimi Emine Erdo'g'an xalqaro hamjamiyatni oilani mustahkamlash uchun yangi qarash ishlab chiqishga chaqirdi va tug'ilish darajalarining pasayishi hamda aholi qarishi jamiyatlarni “post-oila davri”ga surib qo'yayotganidan ogohlantirdi.
“Growing Europe 2025” nomli xalqaro sammitga yo'llangan video murojaatda Erdo'g'an seshanba kuni an'anaviy oilaviy hayot — keng oilalar, birgalikda bayramlar va avlodlarning bir stol atrofida yig'ilishi — zamonaviy jamiyatlardan ko'p jihatdan yo'qolib ketganini ta'kidladi.
U bu o'zgarish faqat madaniy o'zgarish emas, balki asosiy ijtimoiy birlikdan uzoqlashishning erta belgilari ekanini aytdi.
Birinchi xonim global demografik tendentsiyalarni yoritib, tug'ilish darajasi ayol boshiga 2,2 bolagacha tushganini va mamlakatlarning yarimdan ortig'i allaqachon almashtirish darajasidan past ekanini qayd etdi. 2030 yilda har oltinchi kishi 60 yoshdan katta bo'ladi, 80 yosh va undan katta aholi soni esa 2050 yilga kelib uch barobarga ko'payishi kutilmoqda.
“Har bir yangi tug'ilgan bola dunyo bahoriga yangi kun qo'shadi,” dedi u. "Tug'ilishlarning kamayishi va yosh aholi sonining qisqarishi iqtisodiy o'sishni sekinlashtiradi va ijtimoiy ta'minot hamda sog'liqni saqlash tizimlariga jiddiy moliyaviy bosim o'rnatadi. Qisqasi, o'zini yangilay olmagan dunyo muqarrar ravishda katta to'xtalishga yuz tutadi."
Oila yili
U Turkiyaning bu muammolarga javobi sifatida, 2025 yilni “Oila yili”, 2026–2035 yillarni esa “Oila va Aholi yili” deb e'lon qilinishini eslatdi.
Uy-joy va nikoh kreditlari, ota-onalarga beriladigan ta'tilni uzaytirish, bolalar parvarishi uchun yordam va moslashuvchan ish tartiblari kabi siyosatlar ish va oilaviy hayot o'rtasidagi ziddiyatni yengillashtirishga qaratilgan, dedi u.
Erdo'g'an oilaviy hayotni ambitsiyalarga to'siq sifatida ko'rsatadigan madaniy hikoyalarni ham tanqid qildi, zamonaviy «madaniyat sanoati» individualizmni oshirib, oilani chetga suradi, deb aytdi.
U sammit bu tendentsiyalarga qarshi kurashish va oilaga yo'naltirilgan siyosatlarga yanada muhimroq majburiyatlarni ilhomlantirish uchun maydon bo'lishini umid qildi.
“Oilani markazga qo'yishga qaratilgan qadamlarimiz qarib borayotgan va tobora yolg'izlashayotgan dunyoga yangi nafas olib keladi,” deb qo'shimcha qildi u.
