Turkiya Qora dengizdagi tabiiy gaz resurslaridan foydalanish va ularni rivojlantirish bo‘yicha mintaqaviy hamkorlar bilan muzokaralarni davom ettirmoqda. Bu jarayon, ayniqsa, O‘rta Yo‘l transport yo‘lagi bo‘yicha geosiyosiy va iqtisodiy qiziqishlar ortib borayotgan bir paytda amalga oshirilmoqda, deb ta’kidladi Qora Dengiz Iqtisodiy Hamkorlik (BSEC) tashkiloti rahbari.

Bu fikrlar 8–9 may kunlari Istanbuldagi Marmara Universitetida “Nizolarni hal qilish, barqarorlik va rivojlanish” mavzusida o‘tkazilgan 8-Xalqaro Moviy Qora Dengiz Kongressida bildirildi. Tadbirda akademiklar, rasmiylar, nodavlat tashkilotlar va xususiy sektor vakillari energiya, bog‘liqlik, ekologik barqarorlik va mintaqaviy xavfsizlik masalalarini muhokama qilish uchun yig‘ilishdi.

Istanbulda joylashgan BSEC bosh kotibi Lazar Komanesku Turkiya so‘nggi o‘ttiz yil davomida tashkilotning energiya infratuzilmasi, yo‘l loyihalari va mintaqaviy hamkorlik kabi tashabbuslarida asosiy harakatlantiruvchi kuch bo‘lib qolayotganini ta’kidladi.

Uning so‘zlariga ko‘ra, mintaqaning ahamiyati, ayniqsa, Ukrainadagi urush uchinchi yilga kirgan bir paytda, davom etayotgan beqarorlikka qaramay, yanada oshgan.

“Turkiya qiyinchiliklarga qaramay, tashkilot maqsadlariga qimmatli hissa qo‘shishda davom etmoqda,” dedi Komanesku. “Bu barcha a’zo davlatlar tomonidan tan olinadi va qo‘llab-quvvatlanadi.”

U Qora dengizni Yevropa, Osiyo va Yaqin Sharqni bog‘lovchi strategik iqtisodiy markaz sifatida ta’riflab, mintaqa davlatlari o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikning ahamiyati yanada ortishini ta’kidladi.

O‘rta Yo‘l ‘Qora dengizsiz ishlamaydi’

Komaneskuning aytishicha, Osiyo-Tinch okeani mintaqasi global iqtisodiyotning “dvigateli”ga aylangan va Yevropa–Osiyo bog‘liqligini mustahkamlash uchun Ozarbayjon, Gruziya, Ruminiya va Vengriya orqali o‘tuvchi yashil va toza energiya yo‘llari bo‘yicha yangi tashabbuslar amalga oshirilmoqda.

“Qora dengizsiz O‘rta Yo‘l ishlamaydi,” dedi u. “Bu yerda Turkiya faol rol o‘ynamoqda.”

U bu strategik harakatni global dinamikaga bog‘lab, AQSh Prezidenti Donald Tramp davridan boshlab savdo proteksionizmi oshganini va bu global hamkorliklarni mustahkamlash zaruratini keltirib chiqarganini aytdi. “Proteksionizm izolyatsiyani anglatadi, izolyatsiya esa taraqqiyotni to‘xtatadi,” dedi u.

“Hozirgi vaqtda muhim narsa – barqaror o‘zaro bog‘liqliklarni yaratish,” deb qo‘shimcha qildi Komanesku.

Uning so‘zlariga ko‘ra, 13 davlatni o‘z ichiga olgan va taxminan 350 million aholiga ega bo‘lgan BSEC mintaqasi foydalanilmagan ulkan iqtisodiy zonani tashkil etadi.

“Mintaqadagi hamkorlik qanchalik yaxshi bo‘lsa, a’zo davlatlar uchun foyda shunchalik katta bo‘ladi,” dedi u.