Yevropa Ittifoqi Kengashi dushanba kuni blokning boshpana tizimini qat'iylashtirishga qaratilgan ikki asosiy qonun loyihasi bo‘yicha muzokara pozitsiyasini qabul qildi. Bu qarorlar, himoya olish ehtimoli past bo‘lgan arizalarning tezroq rad etilishiga yo‘l ochadi.
Bu chora-tadbirlar, ayniqsa “xavfsiz uchinchi mamlakat” tushunchasiga kiritilgan islohotlar hamda YI bo‘ylab ilk bor “xavfsiz kelib chiqish mamlakatlari” ro‘yxatini yaratish orqali 2024-yil Migratsiya va Boshpana Paktining amalga oshirilishida muhim bosqichni anglatadi.
Kengashning “xavfsiz uchinchi mamlakat” tushunchasiga nisbatan yangilangan yondashuviga ko‘ra, a’zo davlatlar boshpana arizalarini mazmunan ko‘rib chiqmasdan rad etish uchun kengroq huquqiy imkoniyatga ega bo‘ladi.
Yangilangan qoida bo‘yicha “xavfsiz uchinchi mamlakat” me’yorlari uch xil yo‘l bilan qo‘llanishi mumkin:
1. Arizachi bilan uchinchi mamlakat o‘rtasida alohida bog‘liqlik bo‘lish talabi bekor qilinadi.
2. Arizachining YI hududiga yetib kelishdan oldin ushbu mamlakat orqali tranzit o‘tgan bo‘lishi kifoya qilinadi.
3. Boshpana arizasining belgilangan xavfsiz uchinchi mamlakatda ko‘rib chiqilishini ta’minlovchi bitim yoki tartibning mavjud bo‘lishi — bu variant yolg‘iz voyaga etmagan bolalar uchun amal qilmaydi.
Yangi boshpana tartiblari va xavfsiz mamlakatlar ro‘yxati
“Xavfsiz uchinchi mamlakat” qoidalari asosida qabul qilib bo‘lmaydi, deb topilgan qarorlarga shikoyat qilgan arizachilar apellyatsiya jarayoni davomida YI hududida qolish huquqini avtomatik ravishda yo‘qotadi; biroq ular suddan qolishga ruxsat so‘rashi mumkin.
Kengash, himoya ehtiyoji past deb taxmin qilingan arizachilar uchun boshpana jarayonlarini tezlashtirishni maqsad qilgan YI darajasidagi ilk xavfsiz kelib chiqish mamlakatlari ro‘yxatini ham qo‘llab-quvvatladi.
Bu ro‘yxat, Migratsiya va Boshpana Pakti doirasidagi yangi boshpana protseduralari reglamentining bir qismidir va quyidagi mamlakatlarni o‘z ichiga oladi:
Bangladesh, Kolumbiya, Misr, Marokash, Kosovo, Hindiston va Tunis.
Ushbu mamlakatlardan kelgan arizachilar chegaralarda yoki tranzit hududlarida o‘tkazilishi mumkin bo‘lgan tezlashtirilgan tartiblarga tortiladi.
Kengash pozitsiyasiga ko‘ra, agar biror davlatdagi vaziyat yomonlashsa, Yevropa Komissiyasi uning “xavfsiz mamlakat” sifatidagi maqomini to‘liq yoki qisman to‘xtatib qo‘yish vakolatiga ega bo‘ladi.
A’zo davlatlar, YI darajasidagi ro‘yxatga kirmagan boshqa mamlakatlarni o‘z milliy ro‘yxatlarida saqlashda davom etishlari mumkin.
