Prezident Rajab Tayyib Erdo‘g‘an shanba kuni Qora dengiz Rossiya va Ukraina o‘rtasidagi to‘qnashuv maydoniga aylanmasligi kerakligi haqida ogohlantirib, hujumlarning kuchayishi mojaroning kengayishiga va hayotiy ahamiyatga ega dengiz savdo yo‘llariga tahdid solishini aytdi.
Turkmaniston poytaxti Ashxobodda o‘tkazilgan Xalqaro Tinchlik va Xavfsizlik Forumidan qaytish chog‘ida jurnalistlar bilan suhbatda Erdo‘g‘an so‘nggi hujumlar urushning Ukrainadan Qora dengiz havzasiga ko‘chib o‘tish xavfini ko‘rsatib berganini ta’kidladi.
Davlatga qarashli Anadolu Ajansı xabariga ko‘ra, Erdo‘g‘an shunday dedi:
“Qora dengizni to‘qnashuv hududi sifatida ko‘rmaslik kerak. Bu na Rossiyaga, na Ukrainaga foyda keltiradi. Qora dengizda barchaga xavfsiz suzib o‘tish zarur.”
Bu bayonot chet el bayrog‘i ostida suzuvchi va bir turk kompaniyasi tomonidan boshqariladigan kemaning Ukrainadagi Chornomorsk portiga qilingan hujumda shikastlangani ortidan yangradi.
Erdo‘g‘an ushbu hodisa dengiz tashuvlari va mintaqaviy barqarorlikka tahdidlar borasida Anqaraning uzoq vaqtdan beri bildirib kelayotgan ogohlantirishlarini kuchaytirganini aytdi.
Keskinlikni pasaytirish va muloqotga chaqiriqlar
Keskinlik o‘tgan hafta Rossiya Prezidenti Vladimir Putin Moskva Ukrainadagi portlarga hujumlarni kuchaytirishi mumkinligi va Rossiya tankerlariga hujumlar davom etsa, Kiyevni qo‘llab-quvvatlayotgan davlatlar kemalarini nishonga olish ehtimolini ko‘rib chiqishi mumkinligi haqida ogohlantirganidan so‘ng yanada oshdi.
Erdo‘g‘an Turkiya keskinlikni kamaytirish va muloqotga chaqiriqlarni davom ettirayotganini, urush boshidan buyon Anqara Qora dengizni harbiy eskalatsiyadan yiroq tutishni himoya qilib kelayotganini aytdi. U xavfsiz suzib o‘tish faqat to‘qnashayotgan tomonlar uchun emas, balki Qora dengiz yo‘llariga bog‘liq global oziq-ovqat va energetika ta’minot zanjirlari uchun ham nihoyatda muhim ekanini qo‘shimcha qildi.
Turk yetakchisi shuningdek Turkmanistondagi uchrashuvida Putin bilan urush va kengroq tinchlik sa’y-harakatlarini muhokama qilganini, Anqaraning pozitsiyasini yana bir bor bildirganini va yangi diplomatik tashabbuslarni mamnuniyat bilan qarshi olganini aytdi. Erdo‘g‘an AQSh Prezidenti Donald Tramp boshchiligidagi muloqot harakatlarini qo‘llab-quvvatlashini va Turkiya ishonchli bo‘lgan har qanday tinchlik jarayoniga hissa qo‘shishga tayyor ekanini ta’kidladi.
“Tinchlik uzoq emas, biz uni ko‘rib turibmiz,” dedi Erdo‘g‘an va Putinning Anqaraning pozitsiyasi hamda konstruktiv rol o‘ynash istagidan xabardor ekanini qo‘shimcha qildi.
“Barqaror osoyishtalik aniq qadamlarni talab qiladi”
Ukrainadan tashqari, Erdo‘g‘an Yaqin Sharqdagi, jumladan Isroilning hujumkor siyosati bilan bog‘liq mintaqaviy va xalqaro masalalarga ham to‘xtaldi.
Erdo‘g‘an Isroilni keskin tanqid qilib, vaziyatni tobora kuchayib borayotgan xavfsizlik muammosi sifatida baholadi hamda bu holatni bartaraf etish va o‘t ochishni to‘xtatish majburiyatlariga to‘liq amal qilish zarurligini aytdi.
“Isroil va’dalariga amal qilishi, o‘t ochishni to‘xtatish kelishuviga to‘liq rioya etishi va G‘azoda hayotning normallashishiga imkon berishi kerak,” dedi u.
Erdo‘g‘an o‘t ochishni to‘xtatish shartlariga amal qilinmasligi mintaqada yana beqarorlik va insonparvarlik fojiasi xavfini oshirishidan ogohlantirdi.
U maydondagi sharoitlarni yaxshilaydigan va ilgari erishilgan kelishuvlarga hurmatni ta’minlaydigan aniq qadamlar barqaror osoyishtalik uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega ekanini ta’kidladi.
Turkiya–YI munosabatlari, Suriya
Turkiyaning uzoq vaqtdan beri turg‘un holatda qolgan Yevropa Ittifoqiga a’zolik jarayoni haqida ham fikr bildirgan Erdo‘g‘an, agar YI yanada strategik qarashni qabul qilib, qo‘shilish muzokaralarini oldinga siljitish bo‘yicha aniq qadamlar tashlasa, Turkiya–YI munosabatlari bundan foyda ko‘rishini aytdi.
U, shuningdek, Suriya bo‘yicha 10-mart kelishuvining ahamiyatiga urg‘u berib, uning mintaqa kelajagi uchun hal qiluvchi ekanini va to‘liq amalga oshirilishi eng yaxshi natijani berishini ta’kidladi.
Erdo‘g‘anning bu bayonotlari Turkiyaning Rossiya va Ukraina bilan muloqotni davom ettirish, mintaqaviy barqarorlikni qo‘llab-quvvatlash va vositachilik rolini saqlab qolish borasidagi sa’y-harakatlarini, shu bilan birga G‘azo masalasida Isroilni ogohlantirish va G‘arbiy hamkorlardan qayta faollik kutayotganini aks ettiradi.
