– Savdo vaziri O‘mer Bo’lat:
“Afrikaga munosabatimiz qit’a mamlakatlari bilan birodarlik, adolat va tenglik asosida, o‘zaro hurmat va g‘alaba–g‘alaba (win–win) tamoyillari ustiga qurilgan. TABEF sammitining mavzusi — global iqtisodiy noaniqlik sharoitida birgalikda yo‘l yurish, global chaqiriqlarga qarshi kuchlarni birlashtirish va Turkiya–Afrika hamkorligini mustahkamlashdir.”
ISTANBUL (AA) – Turkiya savdo vaziri O‘mer Bo’lat, Afrikaga bo‘lgan qarashlari “birodarlik, adolat va tenglik asosida, o‘zaro hurmat va g‘alaba–g‘alaba tamoyillari”ga tayanishini ta’kidladi hamda “Turkiya–Afrika Ish va Iqtisodiy Forumi (TABEF)”ning mavzusi “global iqtisodiy noaniqlik sharoitida birgalikda harakat qilish, global muammolarga qarshi kuchlarni birlashtirish va Turkiya–Afrika sherikligini mustahkamlash” ekanini bildirdi.
Turkiya Savdo vazirligi mezbonligida, Afrika Ittifoqi koordinatsiyasi va Tashqi Iqtisodiy Aloqalar Kengashi (DEİK) tashkilotchiligida o‘tkazilayotgan Turkiya–Afrika Ish va Iqtisodiy Forumi (TABEF) Istanbul Kongress markazida davom etmoqda.
Anadolu Axborot Agentligi (AA) Global Axborot hamkori sifatida ishtirok etayotgan mazkur forum “Turkiya–Afrika munosabatlarini mustahkamlab, o‘zaro yutuqlarni bo‘lishish” bosh mavzusi ostida o‘tkazilmoqda. Tadbir doirasida “Turkiya–Afrika Ish va Iqtisodiy Forumi Qo‘shma Bayonoti” e’lon qilindi.
Mavzuga oid yig‘ilishda so‘zga chiqqan vazir O‘mer Bo’lat, bugun boshlangan va ertaga yakunlanadigan bu yirik uchrashuvda 27 ta Afrika davlati hamda 4 ta mintaqaviy tashkilotdan 28 nafar vazir, ko‘plab vazir o‘rinbosarlari, yuqori martabali vakillar va taxminan 4 ming nafar turk va afrikalik tadbirkor ishtirok etayotganini aytdi.
Rasmiy sessiyalardan tashqari, ko‘plab sohalarda panel muhokamalari, ko‘rgazmalar va ishbilarmonlik uchrashuvlari o‘tkazilayotganini ta’kidlagan Bolat shunday dedi:
“TABEF — Turkiya bilan Afrika o‘rtasidagi savdo va iqtisodiy aloqalarni rivojlantirish, shuningdek Afrikaning taraqqiyotiga hissa qo‘shishni maqsad qilgan forumdir.”
Bo’lat Turkiya bilan Afrika o‘rtasidagi savdo hajmi va boshqa yo‘nalishlardagi o‘sish haqida gapirib, shunday dedi:
“Savdoda, investitsiyada, pudratchilikda, xizmatlar sohasida, transport va energetika yo‘nalishlarida Turkiya–Afrika munosabatlari favqulodda rivojlandi. 2003 yilda Turkiyaning Afrika bilan tashqi savdosi 5,4 milliard dollar bo‘lgan bo‘lsa, o‘tgan yili bu ko‘rsatkich 37 milliard dollarga yetdi. Bu yil yakunida esa 40 milliard dollarga chiqishini kutyapmiz.”
“Afrikaga munosabatimiz g‘alaba–g‘alaba tamoyiliga asoslangan”
Vazir O‘mer Bo’lat, Afrikadagi elchixonalar sonining ortishi, Turk Havo Yo‘llari (THY) parvoz qilayotgan manzillar sonining kengayishi va turk pudrat kompaniyalari bajarayotgan loyiha hajmining oshishi haqida to‘xtalib, so‘zini quyidagicha yakunladi:
“Afrika qit’asi 1,5 milliarddan ortiq aholiga ega bo‘lib, 2050 yilga borib dunyo aholisining to‘rtdan bir qismini tashkil etadi. Afrika boy tabiiy resurslari, ichki bozori va yosh aholisi bilan dunyo iqtisodiyotining keyingi davrda harakatlantiruvchi kuchiga aylanadi.
Turkiya Respublikasi sifatida Afrikaga munosabatimiz qit’a mamlakatlari bilan birodarlik, adolat va tenglik asosida, o‘zaro hurmat va g‘alaba–g‘alaba tamoyillariga asoslanadi. Shu doirada, TABEF sammitining mavzusi — global iqtisodiy noaniqlik davrida birgalikda harakat qilish, global chaqiriqlarga qarshi kuchlarni birlashtirish va Turkiya–Afrika hamkorligini mustahkamlashdir.”
“Savdo hajmini yanada kengaytirishni xohlaymiz”
Afrika Ittifoqining Iqtisodiy rivojlanish, savdo, turizm, sanoat va konchilik bo‘yicha komissari Fransiska Tatchuop Belobe, o‘zgarib borayotgan global muhitda o‘tkazilayotgan mazkur forumning katta ahamiyatga ega ekanini bildirdi.
Belobe shunday dedi:
“Global iqtisodiyot hozirda kuchli bosim ostida. Inflyatsion bosimlar, uzilayotgan ta’minot zanjirlari, iqlim o‘zgarishi bilan bog‘liq zarbalar va tobora kuchayib borayotgan geosiyosiy tangliklar bizni yanada mustahkam hamkorlikka undamoqda.”
U, bunday sharoitda qo‘shma investitsiyalar va loyihalar orqali munosabatlarni kuchaytirish zarurligini ta’kidladi va quyidagicha davom etdi:
“Bu yo‘lda Turkiya va Afrika nol nuqtadan boshlamayapti. Biz allaqachon qurilgan asos ustida ish olib boryapmiz. Bu forumning bu yilgi beshinchi yig‘ilishi o‘tkazilmoqda. Avvalgi to‘rtta Turkiya–Afrika Ish va Iqtisodiy Forumlarida erishgan natijalarimizni yanada rivojlantirib, ularning chegarasidan ham o‘tmoqchimiz.
Turkiyadan Afrikaga to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalarni oshirish orqali hamkorlikni yanada kengaytirish niyatidamiz. Hozirgi paytda Turkiya va Afrika mamlakatlari o‘rtasidagi savdo hajmi 40 milliard dollardan oshgan. Biz bu ko‘rsatkichni Afrika Ittifoqining 2063-yil strategik konsepsiyasi doirasida yanada yuqori bosqichga ko‘tarishni xohlaymiz.”
Tematik yo‘nalishlar belgilandi
Savdo vaziri Bo’lat hamda Afrika Ittifoqi komissari Belobe ishtirok etgan yig‘ilishda “Turkiya–Afrika Ish va Iqtisodiy Forumi Qo‘shma Bayonoti” e’lon qilindi.
Bayonotda, forumning “Turkiya bilan Afrika o‘rtasidagi strategik iqtisodiy hamkorlikni chuqurlashtirish va barqaror rivojlanishni o‘zaro manfaatli, mustahkam sheriklik orqali ilgari surish” maqsadida o‘tkazilgani qayd etildi.
Hujjatda, global iqtisodiy noaniqlik sharoitida tashkil etilgan ushbu tadbir Turkiya bilan Afrika o‘rtasida barqaror, inklyuziv va o‘zgaruvchan iqtisodiy sherikliklar barpo etish muhimligini urg‘uladi.
Qo‘shma bayonotga ko‘ra, forum iqtisodiy transformatsiya, sanoatlashtirish va mintaqaviy integratsiya sohalarida umumiy qarashlarni ilgari surdi va Afrika Ittifoqining “2063 Kun tartibi” hamda BMTning “2030 Barqaror Rivojlanish Maqsadlari ga sodiqligini qayta tasdiqladi.
Forum, Turkiya–Afrika iqtisodiy aloqalarining strategik ahamiyati ortayotganini mamnuniyat bilan qayd etib, qiymat zanjiri rivoji, savdoning diversifikatsiyasi, texnologiya transferi va qo‘shma infratuzilma loyihalari sohalarida hamkorlikni yanada chuqurlashtirish zarurligini ta’kidladi.
U, ikki tomonlama munosabatlarni mustahkamlash bo‘yicha majburiyatini bildirdi va ishbilarmon doiralar hamda hukumatlar o‘rtasidagi muloqot va hamkorlik hurmat, konstruktivlik va g‘alaba–g‘alaba tamoyillariga asoslangan tarzda davom etishiga umid bildirdi.
Belgilangan tematik yo‘nalishlar quyidagilardan iborat:
oziq-ovqat xavfsizligi va barqaror oziq-ovqat ishlab chiqarish hamkorligi,Turkiya–Afrika xalqaro fuqaro aviatsiyasi hamkorligi,farmatsevtika va tibbiy asbob-uskunalar sohasi,
Turkiya–Afrika logistika markazi,ayollar yetakchiligi va tadbirkorlik,raqobatbardosh hamkorlikka asoslangan to‘qimachilik sohasi,energetika va konchilik,Afrikaning infratuzilma moliyalashtirish ehtiyojlarini qoplash,savdo, texnologiya va raqamli ishlab chiqarish.
Bu yil o‘tkazilgan beshinchi forum natijalarini amaliyotga joriy etish masalasida tomonlar o‘zaro kelishuvga erishdilar.
Shuningdek, Turkiya–Afrika Ish va Iqtisodiy Forumining oltinchi yig‘ilishi 2027-yilda o‘tkazilishi to‘g‘risida qaror qabul qilindi.
